Beste reizigers
Met het bedenken van een andere aanspreekvorm, om daarmee geen enkel mens uit te sluiten, is een organisatie er nog niet. Met ‘beste reizigers’ ben je dus nog geen inclusieve onderneming. Daar is meer voor nodig.
Willen
Een inclusieve organisatie te worden begint met er een te willen zijn. Gedragsverandering start immers met het voornemen om het anders te gaan doen. Elke ondernemingsraad heeft vanuit de WOR (lees artikel 28 er maar op na) de wettelijke plicht om de arbeidsdeelname van minderheden te bevorderen en discriminatie – in welke vorm dan ook – tegen te gaan. Kortom: als je al niet vanuit de eigen overtuiging werk wil maken van een inclusieve organisatie, dan moet het wel vanuit de wet.
Discriminatie is soms geïnstitutionaliseerd, bijvoorbeeld door software die op postcodes selecties maakt, of sollicitanten met een buitenlandse naam al direct afwijst. Zulke software is verboden. Maar ook mensen discrimineren, vaak zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. Doe maar eens de test om je eigen verborgen voorkeuren te ontdekken.
Bewust
Er bestaan helaas geen mensen zonder vooroordelen. Iedereen heeft ze en handelt daarnaar. De omslag naar een inclusieve organisatie begint dan ook met het bewust worden van de vooroordelen die er zijn, zodat die vervolgens kunnen worden aangepakt. Er is lef nodig om de eigen vooroordelen en stereotypen onder ogen te zien en de negatieve gevoelens die dat opleveren.
Maar kijk ook eens naar de systemen in de onderneming die verantwoordelijk zijn voor instroom, doorstroom e.d. Als de sollicitatiecommissie uit witte hetero-mannen bestaat is de kans niet zo groot dat er transgenders, mensen van kleur, uit de LHBTIQ+ gemeenschap of vrouwen, in leidinggevende functies worden aangenomen. Stel je toch voor dat straks hun eigen leidinggevende een vrouw is!
Een pluriform samengestelde sollicitatiecommissie schrikt niet van mensen die anders zijn en kijkt vooral naar de kwaliteiten en competenties van de sollicitant. Spreek dus af dat sollicitatiecommissies pluriform worden samengesteld.
Motivatie
‘Iedereen wil wel veranderen, maar niemand wil veranderd worden’. Dit gegeven onderstreept het feit dat verplicht veranderen niet tot daadwerkelijke verandering zal leiden. Van verandering kan pas sprake zijn als de organisatie en haar medewerkers intrinsiek gemotiveerd zijn om een inclusieve organisatie te zijn. Niet omdat het moet, maar omdat we het zelf willen. Kortom: aan een besluit om inclusiever te willen worden gaat de motivatie om dat te willen vooraf. Die motivatie kan gestimuleerd worden door zo’n ‘beste reizigers’-besluit zoals de NS dat destijds genomen heeft. Het NS-personeel heeft de opdracht om reizigers zonder vooroordelen te behandelen. Maar lukt dat wel?
Opgeplakte motivatie verdwijnt na één keer douchen; er zal dus meer werk gemaakt moeten worden van de motivatie van werknemers. Zet dat op de overlegagenda, en haal het er pas weer vanaf als er concrete acties worden uitgevoerd om inclusiever te worden.