Checklist: adviseren met invloed

Een belangrijk onderdeel van het werk van elke ondernemingsraad is het adviseren over belangrijke beslissingen die de bestuurder wenst te nemen. Het gaat dan altijd om bijzondere besluiten die gevolgen hebben voor de organisatie en daarmee voor de mensen die er werken. Is het niet nu, dan toch in de nabije toekomst. Hoe zorg je ervoor dat je advies er ook werkelijk toe doet?

Deze checklist gaat over adviezen die de bestuurder op grond van de Wet op de ondernemingsraden WOR) verplicht is aan u te vragen. En wel op een zodanig moment dat uw advies nog van wezenlijke invloed kan zijn op zijn definitieve besluit. Invloed krijgt u pas als u ook werkelijk iets nieuws en waardevols te zeggen heeft en niet als u na een serie vragen volstaat met een zogenaamd ‘positief advies’.

Positief

De WOR zegt niets over de vorm en inhoud van het advies dat uw OR moet uitbrengen. Zelfs niet dat dit schriftelijk moet, hoewel dat om voor de hand liggende redenen wel sterk is aan te bevelen. Dat er dan toch een praktijk is ontstaan van positief of negatief adviseren – vaak met voorwaarden – is op zijn minst vreemd. Feitelijk is een advies immers een mening die zich zelden laat samenvatten in een ja of een nee.
Wel staat een OR sterker in eventuele beroepsprocedure als hij zijn adviezen onderdeel laat zijn van een negatieve conclusie: “Als u onze adviezen niet opvolgt, stemmen wij niet in met uw voorgenomen besluit”, of iets dergelijks.

Inhoudelijk

Om invloed uit te oefenen moet u met inhoudelijke adviezen komen op de plannen van de bestuurder. Dat kan heel goed in de vorm van deeladviezen die betrekking hebben op die aspecten van het voorgenomen besluit waar uw OR een andere of aanvullende kijk op heeft. Doorgaans zijn deze al besproken in de overlegvergadering(en) die vooraf zijn gegaan aan het OR-advies.
Als u de bestuurder op dat moment heeft kunnen overtuigen, volstaat een bevestiging of een verwijzing naar het verslag van die vergadering. Maar als dat niet is gelukt en uw OR toch van mening is dat dit een belangrijk punt is, dan is het uiteindelijke OR-advies een prima plek om dat nog eens uitdrukkelijk te herhalen en goed te onderbouwen met uw argumenten.

Deskundigheid

Sommige OR-leden achten zichzelf onvoldoende deskundig om zo’n inhoudelijke beoordeling te geven. Dat is valse bescheidenheid. Als wettige vertegenwoordiger van het personeel kunt u beschikken over de kennis en ervaring van de collega’s die straks het besluit moeten uitvoeren. Daarin bent u uniek, want over die deskundigheid beschikt de bestuurder niet.
Maar dan moet u die mensen dus wel raadplegen en hun inbreng inpassen in de voorlopige OR-standpunten en uw uiteindelijk advies.

Anderen

Vergeet niet dat uw bestuurder zijn plannen ook bespreekt met andere functionarissen en instanties binnen uw organisatie. Dan is het van belang dat u ook van gedachten wisselt met die anderen. Hoe kijken zij er tegenaan? Wat zien zij als sterke en zwakke punten? Wat vinden ze van uw mening?Door dit meestal informele overleg werkt u automatisch samen en vergroot u zowel uw kennis als het draagvlak onder het OR-advies. Naarmate meer mensen het eens zijn met uw advies, wordt het voor de bestuurder moeilijker dit naast zich neer te leggen.

Niet vragen maar vinden!

Veel ondernemingsraden zijn gewend op een adviesaanvraag te reageren met een zorgvuldige bestudering van het plan en vervolgens het opstellen van een serie van vragen aan de bestuurder. Dat is de beste manier om geen invloed uit te oefenen. Wie vraagt, heeft blijkbaar nog geen mening.

Kies in plaats daarvan voor het opstellen van een gezamenlijke eerste mening in de vorm van een aantal criteria waar volgens uw OR de uitkomst van het plan aan moet voldoen. Voer daarover het gesprek met de bestuurder, de betrokken medewerkers en andere beleidsbepalers in de organisatie. Wees bereid u te laten overtuigen van de onjuistheid of onwenselijkheid van uw criteria. Dat is geen schande. Al pratend krijgt u een steeds beter beeld en vormen zich als vanzelf de aanbevelingen van uw uiteindelijke advies.

Eerder gepubliceerd in OR Rendement