Checklist bedrijfsresultaat

Is bezuinigen, saneren of inkrimpen inderdaad de oplossing?

Als de resultaten tegenvallen grijpt het management al snel naar de kaasschaaf, de snoeischaar of de hakbijl. Die drie instrumenten staan respectievelijk voor: overal wat af, hier en daar wat wegknippen en een forse ingreep als het sluiten van een vestiging of het afstoten van een productlijn. Allemaal vormen van minderen. Maar is dat wel de beste oplossing? Zou een andere aanpak niet meer effect kunnen hebben op tegenvallende bedrijfsresultaten?

De discussie over welke maatregelen genomen of zelfs maar bestudeerd moeten worden gaat (ver) vooraf aan uitgewerkt voorgenomen besluiten waarover uw OR een adviesaanvraag moet ontvangen. Het is een strategische discussie waarin het gaat over de richting die ingeslagen moet worden. Ook daar kunt u als ondernemingsraad aan deelnemen. In deze checklist enkele andere invalshoeken en hoe die als OR aan de orde te stellen.

Toekomst

In het kader op deze pagina leest u de mogelijkheden om u als ondernemingsraad te mengen in een discussie over de toekomst van uw organisatie en de richting die het op moet. Belangrijk is vooral dat u zich realiseert dat een dergelijke rol zelden spontaan aan uw OR toevalt. De bestuurder weet in de regel wel waarover hij uw advies in moet winnen en welke informatie hij periodiek aan de OR moet geven. Maar dit gaat niet over concrete voorgenomen besluiten en informatie heeft meestal betrekking op het recente verleden.
Hier gaat het over zoiets abstracts als strategisch beleid: waar moet het met de organisatie naartoe en hoe richten we de organisatie het beste in om dat doel ook te bereiken? Er is nog geen sprake van voorgenomen besluiten. Als het zover is, bent u eigenlijk al te laat.

Personeel

Het begint ermee dat u zich terdege voorbereidt. U kunt alleen een waardevolle gesprekspartner zijn als u ook iets (nieuws) in te brengen hebt. Niet als u alleen maar vragen stelt. Stel een groepje uit de OR samen die zich buigt over de kansen en bedreigingen uit de omgeving en de sterke en zwakke punten van uw organisatie. Voer daarover met elkaar het gesprek voordat u in overleg gaat met de bestuurder en/of de toezichthouder.
Bedenk dat alleen de OR onbeperkt toegang heeft tot de ideeën en ervaringen van het personeel en dat daarin uw specifieke deskundigheid ligt. Bevraag uw achterban en stel de opbrengst ter beschikking aan het management.

Samenwerking

Onderzoek andere opties dan sanering van de eigen organisatie. Als vertegenwoordiging van het personeel weet u als geen ander waar hem de schoen wringt. Ga systematisch te werk en kijk naar structuur, cultuur en externe factoren (kansen en bedreigingen uit de markt en de regelgeving). Spreek met uw achterban en met name sleutelfiguren in de organisatie. Welke logische initiatieven vloeien daaruit voort?
Misschien ligt de toekomst in samenwerking met andere partijen. Daarbij kunt u denken aan gemeenschappelijke producten of diensten, maar ook aan concentratie en specialisatie van ondersteunende diensten in een shared service centrum. Ook fusie of het samen opzetten van een joint venture behoort tot de mogelijkheden.

Innovatie

Innovatie kan toekomst bieden. Niet alleen in de bestaande productie, maar ook in het ontwikkelen van nieuwe producten en het aanboren van nieuwe markten. Ook de organisatiestructuur kan worden geïnnoveerd. Minder leidinggevenden bijvoorbeeld, meer verantwoordelijkheden aan de basis. Niet voor niets is na enkele jaren elke organisatie aan een zekere mate van reorganisatie toe. Stilstand is achteruitgang.
Wees niet op voorhand bang voor personele gevolgen en weerstanden vanuit bepaalde hoeken van de organisatie. Bedenk dat inkrimpingsoperaties op een zeker moment onvermijdelijk worden als er nu niet iets nieuws gebeurt. De gevolgen daarvan zijn veel ingrijpender.

De OR als gesprekspartner over het strategisch beleid

Twee keer per jaar moet er op grond van artikel 24 van de Wet op de ondernemingsraden een overlegvergadering worden gewijd aan de algemene gang van zaken in de onderneming. De toezichthouder – raad van commissarissen of raad van toezicht – is verplicht hier per delegatie aan deel te nemen. Vaak worden deze vergaderingen voornamelijk gebruikt voor een terugblik en schiet een discussie over de gewenste toekomst erbij in.
Gebruik dit moment om, na een grondige voorbereiding, initiatieven aan de orde te stellen met betrekking tot die toekomst. Presenteer uw ideeën als gespreksmateriaal en niet als kant en klare voorstellen. Het gaat er immers om dat u erin slaagt de overlegpartners naar de toekomst te laten kijken.

Eerder gepubliceerd in OR Rendement