De processie van Echternach
De processie van Echternach is een optocht die elk jaar op de dinsdag na Pinksteren gehouden wordt in de Luxemburgse stad Echternach. In deze optocht wordt Sint Willibrordus herdacht die in 698 de Abdij van Echternach stichtte. Sint Willibrordus wordt door deze gelovigen gezien als de genezer van de Saint Guy-kwaal oftewel epilepsie.
Drie vooruit, twee achteruit
Ook in de organisatie-ontwikkeling wordt een veranderproces weleens als een Echternachproces getypeerd. Het betreft dan ingewikkelde processen en politiek getinte beslissingen – en in het slechtste geval een combinatie van beide. Dan wordt bedoeld dat het proces ‘even inefficiënt en traag’ verloopt als deze processie. Bij wijze van spreken met drie stappen vooruit en vervolgens twee stappen achteruit. En spreek je mensen aan over ‘de processie van Echternach’ dan zijn er gegarandeerd heel wat die dit niet als positieve feedback opvatten en verklaren waarom zij zelf niet zoveel kunnen doen aan dit fenomeen; ‘het eigen straatje schoonvegen’ heet dat.
Zo werkt het nu eenmaal
Ook wordt gesteld dat het verwerken van (negatieve) ervaringen niet in een rechte lijn maar volgens de methode van deze processie verloopt. Dat is meestal een goedbedoelde opmerking dat je ‘eerst ergens doorheen moet’, ‘geduld moet betrachten’ en ‘geen ijzer met handen kunt breken’.
Een Jezuïet in 1743 en een reset in 1947
Maar zo traag en inefficiënt is die processie nooit geweest! Historicus Jezuïet Jean Bertholet een schrijft in zijn boek als eerste over drie stappen voorwaarts en twee stappen achterwaarts. Die beschrijving wordt gretig overgenomen en begint vervolgens een eigen leven te leiden, en dat is ook herkenbaar bij organisatie-ontwikkeling. Dat wil niet zeggen dat deze processie niet ooit op deze manier gegaan is, maar er kwamen meerdere variaties (bv. vier stappen naar rechts en vier stappen naar links). Al die variaties zorgden op den duur voor misverstanden en botsingen, waardoor de stoet weleens tot stilstand kwam – en er inderdaad weleens achteruit moest worden gestapt. Vandaar dat in 1947 werd besloten om het altijd op dezelfde manier te doen: een stap rechts, gevolgd door een stap links. Centrale regie dus, voor mij is dat een groot goed.
Niet achteruit en lotsverbonden
De deelnemers springen, of dansen zoals je wilt van het ene been op het andere, maar vooruit gaat het alleszins en zeker niet achteruit dus. Het zou mij trouwens een lief ding waard zijn als mijn interventies altijd zouden bijdragen aan een stap voorwaarts.
Een ander punt bij deze processie is dat er achter groepjes muzikanten telkens rijen van 5 personen vormen die zich met elkaar verbinden door het uiteinde van een witte zakdoek vast te houden. Lotsverbondenheid en kleine groepjes vind ik ook een voorwaarde om verandering te kunnen bewerkstelligen.
Kleine oefening
Mocht je er in de vergaderzaal bij het bespreken van al die organisatieverandering doorheen zitten, doe dan met elkaar even de volgende oefening in de maat
- 2 stappen naar voren
- 1 stap naar achter
- 4 stappen naar voren
- 2 stappen naar achteren
- 6 stappen naar voren
- 3 stappen naar voren
- 8 stappen naar voren
- 4 stappen naar achteren
In 5 minuten zie je hoe ver je vooruit gekomen bent. Ik hoop dat al mijn komende interventies met ondernemingsraden hetzelfde effect zullen hebben.