Decreet
Het begrip ‘decreet’ is de laatste weken niet van de voorpagina’s van de kranten weg te slaan. Die oranje man met die kuif uit de USA heeft een hobby gemaakt van het roeptoeteren en uitvaardigen en onderkrassen (van ondertekenen is immers geen sprake) van decreten. Volgens mij hebben ondernemingsraden ook wel eens te maken met decreten van hun bestuurder. Wat kunnen ze er aan doen?
De bocht afsnijden
Het effect van zo’n Trumpdecreet is dat hij op zijn stokpaardthema’s de bochten afsnijdt, het parlement buitenspel zet en zijn ministers voor voldongen feiten. En ontstaat er dan wat weerstand, dan trekt hij de keutel een beetje in en past zijn eisen een beetje aan. Met al zijn decreten werkt hij aan een nieuwe bestuurscultuur waarin hij de baas is, zijn vriendjes op cruciale plekken stationeert en het gezonde verstand en een andere mening buitenspel zet.
Achterban
Trump poogt met zijn decreten zijn beloften aan zijn achterban na te komen. Maar dat doet hij wel zonder die achterban erbij te betrekken. Van een gebruikelijk en zorgvuldig democratisch proces om weloverwogen besluiten te nemen is geen sprake. De mening van andersdenkenden wordt genegeerd. Hij gaat als een olifant door de porseleinkast, met als gevolg vele ontslagen en een ontwrichting van het bestuurlijk apparaat en de democratie.
Bestuurders met decreten
Ook bestuurders bezondigen zich wel eens aan decreten. Geen advies vragen, terwijl dat wel zou moeten, of het instemmingsrecht negeren door een besluit te labelen als pilot en vervolgens de OR buitenspel zetten. Lang niet altijd is dat kwade opzet, maar soms wordt vanuit onwetendheid gehandeld. Het verschil met Trump is dat die op geen enkele manier de gebruikelijke besluitvormingsconventies wil naleven. ‘Ik bepaal’ en daarmee ‘basta’.
OR in actie
Een OR die met een trumpiaanse bestuurder te maken krijgt moet wel in actie komen. De eerste stap is gewoon overleg, waarin de OR de bestuurder kan wijzen op zijn wettelijke verplichtingen, maar ook op de meerwaarde als hij zijn besluiten aan de OR voorlegt. Draagvlak is zo’n meerwaarde, net als een beter besluit omdat de werkvloer bij de besluiten betrokken is die ze vervolgens zelf gaan uitvoeren e.d.
Bemiddeling door de Bedrijfscommissie is een mogelijkheid om een oplossing te vinden voor de samenwerkingsproblemen tussen bestuurder en OR. En als die aanpak niet werkt, dan is er nog de Ondernemingskamer of de kantonrechter om als OR het gelijk te halen. We zien een dalend aantal zaken bij de Ondernemingskamer in Amsterdam. Op 1-10-2024 waren er in dat jaar maar 3 uitspraken gedaan. Dat kan wijzen op bestuurders die Trump niet als voorbeeld zien, of op ondernemingsraden die niet bereid zijn om zo’n trumpiaanse bestuurder een halt toe te roepen.