Breek de bunker af
Een hoogwerker tilde bakken beton over het huis van een van mijn dorpsgenoten. Het werk duurde vele dagen. Zou er een bunker worden gebouwd? Bunkerbouw is immers een extreme manier om je te beschermen voor bestaande of verwachte bedreigingen? En is de voortdurende coronapandemie niet zo’n ernstige bedreiging? Het zette me aan het denken.
Het is alom bekend dat mensen op drie manieren kunnen reageren op een bedreiging van hun leven: vluchten, vechten of verstijven. Aan dat laatste voldoet het je terugtrekken in een bunker. En zijn de straatrellen na de invoering van het ‘avondklokje’ geen uiting van vechtgedrag? In een organisatie gedragen mensen zich niet anders.
In de organisatie
In de manier waarop medewerkers van een arbeidsorganisatie reageren op de coronadreiging en bijpassende beperkende maatregelen zien we de drie gedragspatronen terug. Vechtgedrag uit zich onder meer in een oplopend aantal arbeidsconflicten en vergroving van omgangsvormen. Slechte bereikbaarheid, opschorten van werkoverleg en weinig collegiale ontmoetingen, al is het maar via videoverbinding, wijzen op vluchtgedrag. Het verstijven zie ik terug in het stug doorgaan alsof er niets aan de hand is, het ontkennen van de veranderde werkelijkheid en in het zich naar binnen keren.
Ramen
In eerste instantie zijn alle drie reactiepatronen functioneel. Ze kunnen afdoende beschermen in een noodsituatie. Maar het moet niet te lang duren. Bij aanhoudend gevaar werkt de eerste reactie niet meer en raken de reserves uitgeput. Bijna een vol jaar na het begin van de coronacrisis is het wel eens tijd om de ramen te lappen en met een heldere blik naar buiten te kijken. Er moet een plan worden bedacht om de bedreigingen het hoofd te bieden. Wat moet er als eerste worden opgepakt, wat daarna? Welke veranderingen zijn nodig in de werkprocessen?
In de OR
De ondernemingsraad doet er goed aan eerst eens naar zichzelf te kijken. Hoe gaan de individuele leden om met de actuele situatie. Zijn ze het eerste stadium van vechten, vluchten of verstijven al voorbij? Help elkaar daar overheen! Dat gaat niet in een formele vergadering, maar moet in informele contacten gebeuren. Voorzitter of dagelijks bestuur zijn de voor de hand liggende initiatiefnemers maar misschien hebben zij als eerste collegiale hulp nodig. Laat wie deze schoen past hem als eerste aantrekken. Wacht niet op elkaar.
Overleg
Als de OR intern de zaakjes weer op orde heeft, stel dan enkele prioriteiten vast waarover de raad met de bestuurder wil overleggen. Alles gericht op de toekomst inclusief de onzekerheden die daarbij horen. Onderbouw uw stellingen goed zodat er een overleg ontstaat dat werkelijk over concrete zaken gaat. In dat overleg gaat het er niet om uw gelijk te halen maar om het vaststellen van concrete aanpassingen waarmee de organisatie toekomstige bedreigingen het hoofd kan bieden.
Uiteindelijk ben ik wel op mijn dorpsgenoot afgestapt om hem te vragen waar al dat beton voor nodig was. Nee, het was niet voor een bunker, maar voor een buurtzwembad waar in de volgende warme zomer de kinderen van het dorp volop gebruik van kunnen maken.