In de rats
Of ik wel eens in de rats zit? Ja hoor, en van de rats-periodes in mijn leven herinner ik me sommige. Niet allemaal.
Overtuigingen
Toen ik een jaar of 35 was, kon ik altijd wel iets bedenken waarom ik iets niet deed. Waarom ik iets niet durfde, zou eerlijker geweest zijn. Het was toen dat ik voor het eerst de uitdrukking ‘overtuigingen bepalen mijn gedrag’ hoorde. Ik neem aan dat er ook lezers zijn, die groot zijn geworden met ‘waar je aan begint, moet je afmaken’, ‘de aanhouder wint’, ‘de kost gaan voor de baten’ en ‘je moet je bord leeg eten’. Uitdrukkingen, aangeleerde ‘overtuigingen’ die zeker weten invloed hadden op mijn gedrag. Uitdrukkingen, die ook weerspiegelen waar ik vandaan kom, in welke tijd ik opgegroeid ben: arbeidersgezin, Twentse textiel, Nederlands Hervormde kerk en de tijd van verzuiling.
Besluit nemen
‘Waar je aan begint, moet je afmaken’. Wat vond ik het moeilijk om de brui te geven aan mijn eerste studiekeuze. De voors en tegens sluimerden al een tijdje. Zag ik mezelf nou echt dit beroep uitoefenen? Hoe zou mijn moeder reageren? Iedereen verwachtte toch dat ik… Ik zie mezelf nog zitten, met een boek met Griekse grammatica, februari 1979, dit is het niet.. ik besloot dat ik er wel klaar mee was. Niet dat het daarmee af was, maar ik had mijn besluit genomen. Ik ging zoals dat heet achter mezelf staan.
Later herhaalde ik dit nog eens. Vastzittend in een relatie. Mijn grootste belemmering om door te pakken waren de kinderen. Noodzaak is noodzakelijk om te breken met ‘beginnen en afmaken’, stoppen met ‘in de rats zitten’.
De wet of de inhoud
Ondernemingsraden willen weten wat de wet erover zegt. Nou die wet is redelijk helder als het gaat over rechten en plichten. Over de mogelijkheid als je niet je gelijk krijgt, als je als OR niet betrokken wordt, geen informatie, geen instemming of advies krijgt, dat je dan naar de rechter kunt.
Dat is mooi, maar tegelijkertijd is dit de rationele kant van de OR-medaille. De andere kant heet: ‘ja maar’, uitstellen en in de rats zitten. Dat betekent je van tevoren zorgen maken, bang zijn dat iets misgaat of verkeerd afloopt. En aangezien de OR uit meerdere leden bestaat, verschilt dat onderling nogal eens. Ik kan dan wel het rationele verhaal vertellen of zeggen dat de mens het meest lijdt door het lijden dat hij vreest… dat helpt niet. Iets niet durven, vraagt dat je er zelf overheen stapt, onderkent waarom je de stap niet zet.
Er op af
En ook al ben je in de OR beschermd tegen ontslag en benadeling, ook al zou het een gelijkwaardig overleg moeten zijn. De uitdrukking ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’, kan de boel aardig belemmeren.
Afwachten totdat de ander – lees bestuurder- inziet en handelt naar wat de OR nodig heeft, is ook niet handig. Als je wat wil, wees daar dan duidelijk over… en ook die overtuiging kun je je eigen maken, want ‘als de berg niet naar Mohammed komt, dan moet Mohammed naar de berg’. Als de berg niet reageert, dan moet je als OR met lef helder zijn over wat je wilt.