Karl
Weet je nog wie dit is? Deze man dacht na over bestaanszekerheid, al ruim een eeuw geleden! Het woord is tegenwoordig weer in de mode, politici gebruiken het en iedereen is het er over eens dat dit een basisrecht en zelfs een mensenrecht is en zou moeten zijn. Zo lang je maar niet definieert wat je er onder verstaat en zeker geen cijfers bij zet, dan is vrede je deel. Filosofisch is dat gewoon heel mooi, maar de realiteit is weerbarstiger.
Leven van je werk
Mijn opvatting is dat je van het geld dat je verdient gewoon zou moeten kunnen leven. Dat is echter niet overal zo en om dat op te lossen bestaat er een ingewikkeld toeslagensysteem, voor wonen, voor zorg, voor kinderopvang en er zijn er nog wel een paar. Toeslagen voor de een, aftrekposten voor de belasting voor de ander. Dat maakt de zaak er niet overzichtelijker op van en… óók niet rechtvaardiger.
Minimumloon met of zonder toeslagen
In verhouding zijn er maar weinig mensen die het minimumloon verdienen. Denk vooral aan uitzendkrachten, of op andere manieren inleende werkers. Vaak dus ook in jouw bedrijf – waar als het dan goed gaat – die mensen hetzelfde loon verdienen als wat iemand in vaste dienst verdient. Daar komen voor de opdrachtgever de verdiensten van het uitzendbureau nog boven op.
Dat betekend lang niet altijd dat die medewerker ook daadwerkelijk een fatsoenlijk loon ontvangt. Vaak trekt de uitzender daar een fors bedrag af voor huisvesting of vervoer, soms ook voor voeding. Gedwongen! En die betrokken uitzendkracht krijgt ook eens geen toeslagen . Mag vaak wel zo, maar rechtvaardig is het zeker niet, vind ik.
Als je alleen repareert, en je je niet afvraagt wat de oorzaak is van wat er blijkbaar gerepareerd moet worden, en dus ‘kapot’ is, dan neem je oorzaken nooit weg.
Rechtvaardigheid
Het nadenken over de oorzaken van economische onrechtvaardigheid en wat daar aan te doen, dat is nu net waar Karl Max destijds mee begon, dat deed hij op een radicale manier. Ik heb nooit begrepen waarom dat fundamentele en radicale denken het stempel ‘links’ verdient. Rechtvaardigheid is volgens mij geen links woord. Het neo-liberaal denken heeft niet rechtvaardigheid als grondslag. Daar gaat het veel meer om (zelf)verworven rechten en vrijheid van denken wordt vaak ook de vrijheid van handelen. Dus ‘ikke eerst’ is dan het uitgangspunt. Ik weet zeker dat bijvoorbeeld het talent waarover je beschikt, de kansen die je hebt of krijgt, je gezondheid en je geschiktheid voor het onderwijsaanbod voor jou grotendeels bepalen hoe ver je komt op de arbeidsmarkt. En dus vervolgens welk loon je verdient of krijgt. Da’s wel te begrijpen maar niet erg rechtvaardig, vind ik.
Lessen voor de OR
Had Marx het dan helemaal bij het rechte eind? Daar kunnen we het over hebben. Ik denk grotendeels van wel, maar in de uitvoering van zijn gedachten naar een communistische/socialistische staat is het volgens mij grondig fout gegaan. Daar is dus heel veel over te zeggen en van te leren, geldt dat vervolgens ook voor de OR?
Als je in je onderneming niet kijkt naar wat wenselijk is voor mensen, in geld, in arbeidsomstandigheden, in ontwikkelingsmogelijkheden, in veiligheid enzovoorts, dan weet je eigenlijk niet of je collega’s beschikken over bestaanszekerheid. Dan laat je die bestaanszekerheid eigenlijk aan anderen over, aan de toeslagenambtenaren bijvoorbeeld. En die voeren uit wat Den Haag bedacht heeft!
Dezelfde belangen
Mijn – misschien wel liberale – uitgangspunt punt is: regel het zelf! Als dat je door welke oorzaak niet lukt, dan verwacht ik dat de overheid voor een vangnet zorgt. En dan gewoon, transparant en met erkenning voor wat je wel gedaan hebt of je gelukt is.
De rol van een OR in een onderneming of organisatie is volgens mij actief zijn in het kijken naar rechtvaardigheid voor medewerkers, en als dat niet in orde is… doe wat aan de oorzaken als dat kan. Bestuurders hebben het zelfde belang en dezelfde verantwoordelijkheid. Dat heet goed werkgeverschap.