Nooitstalgie*

Ook bij mij loopt het wel eens anders dan dat ik het voor ogen heb (gehad). Zowel zakelijk, als privé, soms positiever, soms negatiever. Negatiever is balen, positiever is fijn.

Een verleden dat er nooit was

Afhankelijk van het belang dat ik bij de door mij gewenste uitkomst heb en de inspanningen die ik daarvoor heb gepleegd (gemoedsrust), vind ik het fijner of baal ik in meer of mindere mate.  Bij dat balen krijg ik wel eens last van ‘nooitstalgie’. Dat wil zeggen een verlangen naar een verleden dat er nooit was.
Nooitstalgie is er niet op gericht om er gezamenlijk uit te komen. Dit gevoel versterkt alleen mijn ’eigen morele gelijk’. De kernvraag hierbij is hoe reëel dit gelijk eigenlijk is en op welke (historische) feitelijkheden dit gelijk is gebaseerd. Dat valt vaak tegen, maar dit besef alleen zorgt niet dat je ervan afkomt, daar is meer voor nodig.

Een grens voorbij

Nooitstalgie is wat mij betreft een grens voorbij. Vaak is dat het resultaat van een mislukt overleg. Dat wil voor mij zeggen een overleg dat niet tot voortgang of een overeenkomst heeft geleid. De gezamenlijkheid is zoek.

Terug naar de gezamenlijkheid: makkelijker gezegd dan gedaan

Hoe doe je dat ‘terug naar de gezamenlijkheid’? Bij mij werkt het om eerst stil te staan bij de vraag op welke overtuiging mijn opstelling gebaseerd is. Iedereen kent daarbij wel het onderscheid tussen ‘ín de geest van’ (moreel) en ‘volgens de wet’ (formeel). Mijn vraag is dan hoe erg het is om van perspectief te wisselen of, beter nog, deze beide perspectieven te verbinden. Dat verbinden doe je door een zogenoemde creatieve vraag. Dat wil zeggen:

  • Je inventariseert beide opstellingen alsook de belangen die daaronder zitten
  • Daarna stel je de vraag hoe we gezamenlijk het belang van de ander kunnen dienen zonder je eigen belang tekort te doen? Het gaat dus niet om ‘of versus of’ (kiezen) maar om ‘en versus en’ (combineren).
  • Als dat niet lukt kun je nadenken of het mogelijk is belangen uit te ruilen ‘jij krijgt dat versus ik krijg dit’.

Downsizen van ego’s

Voordat je aan bovenstaande kunt beginnen is er één voorwaarde: het downsizen van ego’s dan wel het kanaliseren van gekwetste gevoelens. Als je nooitstalgie ervaart weet je dat je daarmee aan het werk moet.

Wim van Santbrink

*Bedenker van het woord: Matthijs Bouwman in column FD