De verantwoordelijkheid van vertegenwoordiging
Een van de belangrijkste kwaliteitscriteria van waardevolle vertegenwoordiging is representatie. Ik kan me dan ook enorm opwinden als ik zie dat individuele OR-leden hun eigen sores in het overleg brengen. Het medezeggenschapsoverleg is namelijk niet de plek om persoonlijke problemen op te lossen. En toch komt het, naar mijn bescheiden mening, te vaak voor dat een ondernemingsraad onvoldoende toetst of verhalen uit de organisatie werkelijk representatief genoeg zijn voor het overleg met de bestuurder.
Countervailing power
Bekijk het maar eens door de bril van zo’n bestuurder. Wat voor inspraak of tegenspraak ontstaat er als hij/zij een ondernemingsraad treft die zich uit als een optelsom aan individuele futiele problematieken? Het antwoord is dat een ondernemingsraad zo onmogelijk een stevige en gelijkwaardige gesprekspartner kan zijn. Kortom: ik doe een warme, maar dringende oproep, om als OR altijd in de wij-vorm te spreken en het spreken in de ik-vorm uit te bannen!
Morele verplichting
Op het moment dat je als werknemer gekozen bent als OR-lid word je gehouden aan de verantwoordelijkheden die bij een verkozen zetel horen. En dat is niet vrijblijvend! Sterker nog, op het moment dat je je collega’s vertegenwoordigt in het overleg met de bestuurder, heb je de morele en formele verplichting om boven je eigen belang uit te stijgen. Het inbrengen van persoonlijke thema’s is pervers en verwerpelijk. Uiteraard kunnen persoonlijke ervaringen representatief zijn voor noemenswaardige thema’s, maar het is dan aan de gehele OR om dit te toetsen op representativiteit en het is dan ook vooral aan andere OR-leden om dergelijke verhalen in te brengen in het overleg. Alles om de schijn van persoonlijke belangenbehartiging te voorkomen.
Democratische verschoning
Persoonlijke belangenbehartiging hoort niet thuis in het medezeggenschapsoverleg. Een ondernemingsraad voegt pas waarde toe als hij daadwerkelijk in staat is het verhaal van de organisatie te vertellen. We vertrouwen daarbij op de representatieve werking van democratische verkiezingen. Een ondernemingsraad die niet representatief handelt zou bij verkiezingen daarvoor de prijs betalen. Helaas is de werkelijkheid dat in veel organisaties ondernemingsraden niet meer verkozen en gestemd wordt omdat er gewoonweg niet genoeg kandidaten zijn. Het verschoningsmechanisme werkt dan niet en leidt zelfs tot een vicieuze cirkel waarin de populariteit van medezeggenschap verder afneemt. Zeker als de niet-verkozen leden hun representatieve taak niet naar behoren invullen.
Dus, beste OR-leden, voel en neem de verantwoordelijkheid van het OR-lidmaatschap. Wees representatief en behoed jezelf en elkaar voor de valkuil van persoonlijke belangenbehartiging. Toets elk signaal, verhaal of thema aan strenge criteria die het vertegenwoordigend karakter garanderen. Als OR-leden persoonlijk betrokken zijn bij een onderwerp, kies er dan voor dat andere OR-leden dit inbrengen. En bovenal; spreek in de wij-vorm en nooit in de ik-vorm. Zo draag je met zijn alle bij aan een goede werking van de medezeggenschap en uiteindelijk ook het draagvlak van de ondernemingsraad in de organisatie.